Urban Architecture

The Background of Public Buildings & Spaces in The World



سوای نیازهای فردی انسان در زندگی که به حیات این جهانی­ او بیشتر وابسته­اند و سوای تمایلات درونی و ذاتی وی به کاوش در کائنات و جستجو در عالم معنی، انسان نیازمند فضایی است که در آن خود را با دیگران ببیند و اجتماعی بودن خویش را بیازماید، به نمایش بگذارد و از آن بهره برد. بر این اساس است که انسان­های یکجانشین و سازمان­یافته در طول تاریخ همواره به فضایی همگانی نیاز داشته­اند تا در آن خواسته­های اجتماعی خود را عنوان کنند و اندیشه­ها، هنرها و فرهنگ خود را در جمع بیازمایند و به داد و ستد فرآورده­های خود و دیگران بپردازند. از این­رو می­توان گفت سنت گردهم­آیی در مجتمع­های زیستی، به تاریخ و شکل­گیری نخستین مجتمع­های زیستی انسانی باز می­گردد و از گذشته­های دور تا به امروز، در شهرها همواره فضاهایی برای اجتماع مردم و گفتگو در زمینه مسائل شهر وجود داشته است. اما نخستین فضاهای ساخته­شده و تدوین­یافته­ای که انسان­ها برای برگزاری رفتارها و رابطه­های جمعی خویش بنا کرده­اند، آگوراها و فوروم­ها هستند.
پیشینه بناها و فضاهای عمومی در جهان



Urban Architecture

The Background of Public Buildings & Spaces in The World



سوای نیازهای فردی انسان در زندگی که به حیات این جهانی­ او بیشتر وابسته­اند و سوای تمایلات درونی و ذاتی وی به کاوش در کائنات و جستجو در عالم معنی، انسان نیازمند فضایی است که در آن خود را با دیگران ببیند و اجتماعی بودن خویش را بیازماید، به نمایش بگذارد و از آن بهره برد. بر این اساس است که انسان­های یکجانشین و سازمان­یافته در طول تاریخ همواره به فضایی همگانی نیاز داشته­اند تا در آن خواسته­های اجتماعی خود را عنوان کنند و اندیشه­ها، هنرها و فرهنگ خود را در جمع بیازمایند و به داد و ستد فرآورده­های خود و دیگران بپردازند. از این­رو می­توان گفت سنت گردهم­آیی در مجتمع­های زیستی، به تاریخ و شکل­گیری نخستین مجتمع­های زیستی انسانی باز می­گردد و از گذشته­های دور تا به امروز، در شهرها همواره فضاهایی برای اجتماع مردم و گفتگو در زمینه مسائل شهر وجود داشته است. اما نخستین فضاهای ساخته­شده و تدوین­یافته­ای که انسان­ها برای برگزاری رفتارها و رابطه­های جمعی خویش بنا کرده­اند، آگوراها و فوروم­ها هستند.



آگورا: فضای عمومی یونان باستان



آگورا در یونان فضایی محدود و مشخص برای وقوع فعالیت­های اجتماعی شهر و برگزاری آزادانه رابطه­های اجتماعی و فرهنگی میان شهروندان بوده است، بطوری که برخورد اجتماعی مردم با هم و مداخله آنان در امور اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و حتی قضایی و نیز برخوردهای فکری آنان در این فضا صورت می­گرفت. رومیان نیز فوروم­ها را در هماهنگی با نظام اداری شهرهای خود و جهت پاسخ­گویی به نیازهای خاص زندگی جمعی­شان ساخته بودند. فوروم به لحاظ کالبدی به آگورای یونانی شباهت داشت و به عنوان محلی برای برگزاری امور اداری شهروندان، انجام امور تجاری و امور سیاسی و گاه بخشی از امور مذهبی، زمینه برخورد اجتماعی مردم با هم را فراهم می­آورد.



فوروم: فضای عمومی روم باستان



امروزه نیز، قرن­ها پس از یونان و روم باستان، اندیشه­های مردم­سالارانه­ای که از گذشته­های بسیار دور در غرب زاده شده و پرورش یافته بودند، در قالب فضاهای عمومی دیگری همچون پلازا یا میدان شهری و ساختمان­های عمومی همچون تالار شهر نمود یافته­اند و در حال حاضر این فضاها و بناهای عمومی جزء جدایی­ناپذیر شهرهای امروزی محسوب می­شوند.







معماری شهری



نقش بناها و فضاهای عمومی در شهر



Urban Architecture

The Role of Public Buildings & Spaces in The City



به اعتقاد بسیاری از اندیشمندان و نظریه­پردازان حوزه­های شهرشناسی و شهرسازی، شهر مجموعه­ای صرفاً متشکل از فضاهای سکونت، کار و تفریح نیست، بلکه شهر فضای کالبدی حیات اجتماعی جوامع و مکان اصلی تولید و تبادل فرآورده­ها و تجربه­های انسان است. شهر جایی است که در آن روابط انسانی و اجتماعی شکل می­گیرد و به باروری و شکوفایی می­رسد. بر اساس این دیدگاه، شهر بیشتر بر اساس نیاز روانی انسان­ها به زندگی اجتماعی و ایجاد روابط انسانی شکل گرفته است، تا بخاطر عوامل مادی. از این­رو کالبد شهر بایستی توانایی پاسخگویی به این نیاز را داشته باشد و امکان ارتباط اجتماعی مردم با یکدیگر در آن فراهم شود.

شهر ترکیبی است از فضاهای خصوصی و فضاهای عمومی که بگونه­ای پیچیده در یکدیگر تداخل یافته­اند. نیاز انسان به برقراری ارتباط و ارائه اندیشه­ها و افکار در فضای شهر و نیز نیاز روانی او به ایجاد مرکز در مجتمع­های زیستی، عامل شکل­گیری بناها و فضاهای عمومی در شهرها بوده است. به همین جهت کمیت و کیفیت بناها و فضاهای عمومی شهر (Public Spaces) که گاه از آنها با عنوان ساختمان­های مدنی یا شهری (Civic Buildings) نیز یاد می­شود، یکی از مهم­­ترین شاخص­های ارزیابی توانایی شهر در پاسخگویی به نیازهای اجتماعی شهروندان به شمار می­رود.

از دیدگاه کریستین نوربرگ شولتز، معمار اندیشمند نروژی، بناها و فضاهای عمومی، به عنوان یک دیدارکده عمومی، به تجلی ارزش­های مشترک شهروندان می­پردازند و مکانی برای وقوع فعالیت­های مورد رضایت عموم فراهم می­کنند. او معتقد است بنای عمومی مجموعه­ای از باورها و ارزش­ها را در خود می­گنجاند و توافق میان شهروندان را که بیانگر ارزش­ها و منافع مشترک بوده و بنیادهای عضویت اجتماعی و جامعه را می­افکند، بایستی توسط بناها و فضاهای عمومی تثبیت کرد و پدیدار نمود.

بناها و فضاهای عمومی شهر از دیرباز تاکنون بستر و کانون ارتباطات و تعاملات اجتماعی ـ فرهنگی ساکنین شهر بوده­اند و هرچند ویژگی­های کمی و کیفی آنها طی زمان و در اثر عوامل گوناگونی تغییر کرده، اما نیاز به چنین فضاهایی همواره وجود داشته است. امروزه نیز علی­رغم رواج پدیده­های نوین ارتباطی چون مطبوعات، ماهواره و اینترنت، استفاده از بناها و فضاهای عمومی برای ارتباط شهروندان با یکدیگر، هنوز اهمیت خود را از دست نداده است.