امروزه بشر برای كاهش اتلاف زمان و حركت سریعتر، از آسمان و دریاها
گذشته و زیرزمین را نیز در اختیار خود درآوردهاست؛ چراكه همواره در
تلاش است تا شبكههای ارتباطی سریعتری را برای نیل به مقاصدش بیابد....
تونلهای زیرزمینی و زیرآبی مانند تونل عظیمی كه لندن و نیویورك را در
54 دقیقه به هم متصل میكند (1) ازجمله این تلاشهای بشر است. در محیط
شهری این تونلهای زیرزمینی كه مترو نامیده میشوند ، به عنوان یك شبكه
ارتباطی آسان و پرسرعت كه فارغ از ترافیك حركتی روی زمین ، شهروندان را
با اتلاف وقت كمتری جابجا میكنند مورد توجه روزافزون قراردارند. اما جدا
از ساحت زیرزمینی مترو ، ایستگاهها یا مدخل های ورودی این شبكه ارتباطی به
عنوان نماد آن روی سطح شهر ، اهمیت زیادی دارد. طراحی ایستگاههای مترو
تحت تاثیر پیشرفتهایی است كه در زمینه ساخت و تجهیز قطارهای زیرزمینی
میشود . هرچند از حركت اولین قطارهای شهری درغرب نزدیك به یك قرن
میگذرد، اما ایده اولیه طراحی متروها و فضاهای زیرزمینی كنونی را
میتوان در طرحهای آنتونیو سانتالیا (2) معمار فوتوریستی دهه دوم قرن
بیستم ایتالیایی یافت . در طرحهای وی در نمایشگاه طراحی معماری
فوتوریستی، شهر با آسمانخراشهای بلندمرتبه بر روی شبكهای از راههای
زیرزمینی برای تردد خودروها، اتوبوسها و مترو تصویر شدهبود؛ این طرحهای
جسورانه هرچند در آنسالها مورد توجه قرارنگرفت اما آنچه در ذهن وی بود
امروزه كاملا تبلور یافته است.
اما در ایران مترو ازسابقه طولانی
برخوردار نیست؛ هرچند طرح احداث قطار شهری در سال 1984 تائیدشد ولیكن
درگیری ایران در جنگتحمیلی مانع از شكلگیری نهایی طرح و به نوعی كندی
اجرای آن را سبب شد. درسال 1999متروی تهران به شكلی جامع و با راهاندازی
خطوط اصلی شروع به كاركرد و اكنون خطوط دیگر مترو بهتدریج در حال
شكلگیری هستند. تفاوت اصلی میان متروهای ایران (تهران،ساختمترو شهرهای
اصفهانو مشهد هنوز بهاتمامنرسیدهاست.) و متروهای كشورهای دیگر از
همین مساله ناشی میشود ، زیرا این كشورها با سابقه طولانیتری كه در این
زمینه دارند با سلیقه و خواست شهروندان، تاثیرات ایستگاههای مترو در منظر
شهری و چگونگی خوانایی آن در بافت شهری آشنا هستند . تهران امروز كه به
علت سیاستهای چندگانه مدیران شهری در طی تقریبا نیم قرن كاملا آشفته شده
است ، شاهد یك مهمان خوانده عظیم الجثه است كه در نقاط مختلف شهر سر بیرون
آورده . در ایستگاهای مترو تهران ، كیفیت قربانی كمیت می شود ؛ شتاب برای
به پایان رساندن ساخت ، هرچند با توجه به اهمیت موضوع ، منطقی جلوه می كند
لكن مسایل فنی ، سبب گم شدن حلقه زیبایی شناسی در این میان می شود .
ایستگاههای مترو تهران
من هادی پورآخوند(ماهان)فارغ التحصیل معماری از بابلسر -مازندران هستم.هدفم از این وبلاگ کمک به تمام معماران عزیز می باشد و امیدوارم قدم کوچکی در معماری باشد.