خرد و باغ ایرانی

باغ ايراني چه نسبتي با خرد ايراني مي*تواند داشته باشد؟ بر حسب عادت و از نگاه شرقشناسان، خرد ايراني همواره بعدي عرفاني و ماورائي دارد؛ پس باغ ايراني كه برآمده از اين خرد است نيز، ازاين نقطه نظر، يك پديده غير مادي و صرفا روحاني شمرده مي*شود. اما واقعيت خرد و باغ ايراني يك ناكجا آباد نيست كه صرفا در عالم تخيل ماورائي تجلي يافته*است، بلكه اين باغ حاصل تلاقي عمل و نظري است كه در بستر فرهنگي خاص كوشيده از ذخاير معنوي و مادي خود بهره جوید تا در پاسخ به يك ضرورت حياتي، طبيعت را نظم وسامان بخشد؛ و از اين طريق، توانسته پديده شگفتي را در بطن محيط كم آب پديد آورد.
اين كوشش برآمده از خردي است كه تعادل بين عناصر مادي ومعنوي را مي*جويد و از اين رو، خرد و تخيل را مي*خواهد باهم و در كنار هم داشته*باشد. و در ست بعكس تفسير عرفاني و كاملا روحاني،به ابعاد فني و مادي اين باغ توجه خاص مي*كند. از اين رو، بايد مولفه*هاي اين خرد را يافت كه لوگوس و میتوس را با هم تركيب كرده*است تا بتواند به اين مهم كه ساخت باغ ايراني است، نائل آيد.

باغ ايراني در بستر اسلام ايراني

باغ ايراني از زواياي متفاوت بررسي شده*است، گاه آن را از جنبه فرم*هاي هندسي دیده*اند، گاه آن را ازجنبه اعجاز معماري و فضاهاي تو در تو و شكل*گيري كوشك*ها بررسی کرده*اند؛ وگاه درختان و شكفتگي بوته*هاي پر از گل بررسي شده*است. اما چگونه مي*توان آن را چون يك پديده مستقل بررسي كرد و چگونه مي*توان آن را موضوع فلسفه قرار داد. بيشتر پژوهش*هائي كه تا كنون از جنبه انديشه در مورد باغ ايراني صورت گرفته*است متاثر از پژوهش*هاي فيلسوف فرانسوي «هنري كربن» است كه فرهنگ ايراني را در يك هم*پيوندي با اسلام مي*داند و از اين رو تعبير اسلام ايراني را به*كار برده*است، یعنی این* كه باغ ايراني در بستر اسلام ايراني شكل گرفته*است.

 

ادامه نوشته